Screening of testen op kanker

U overweegt om u te laten testen op kanker. Dit testen, ook wel screening genoemd, wordt gedaan om kanker op te sporen in een vroeg stadium, voordat er sprake is van klachten. In dit stadium kan de kanker beter worden behandeld dan in een later stadium. Als u overweegt om zich te laten testen op kanker, kunnen de volgende vragen een rol spelen: hoe groot is het risico dat ik de ziekte krijg? Wat is de kans op een onjuiste testuitslag? Is het een vervelend onderzoek? Wat zijn de bijwerkingen van de screeningstest? Ben ik niet wat te jong om gescreend te worden op kanker? Hoe groot is de kans op genezing als de ziekte in een vroeg stadium wordt gevonden? Wat betekent het voor mijn familie als blijkt dat ik een gen heb dat een verhoogde kans op kanker geeft?

Waarop kan worden gescreend

De keuzehulpen onderaan deze pagina kunnen u helpen met het beantwoorden van deze vragen, bijvoorbeeld over screening op de volgende ziektes:

Borstkanker. Screening op borstkanker wordt vaak gedaan met een röntgenfoto van de borsten ('mammogram'). Bij twijfel over de uitslag, kan de mammografie worden herhaald of kan er een echo worden gemaakt.
Erfelijke aanleg voor borstkanker. Screening op erfelijke borstkanker wordt vaak gedaan als borstkanker wordt gevonden op jonge leeftijd of bij veel mensen binnen één familie. Indien u wilt, kunt u dan een genetische test laten doen op het borstkankergen (BRCA).
Baarmoederhalskanker. Screening op baarmoederhalskanker wordt vaak gedaan door middel van een uitstrijkje.
Dikke darmkanker. Screening op dikke darmkanker gebeurt meestal met FOBT (fecaal occult bloed test), een test op bloed in de ontlasting.
Prostaatkanker. Screening op prostaatkanker kan worden gedaan door de PSA-concentratie (prostaat-specifiek antigeen) in het bloed te meten. Als dit hoger is dan normaal, dan kan er een biopsie worden gedaan.

Voor- en nadelen van testen op kanker

Screeningstesten worden gedaan om deelnemers te selecteren die een hoog risico op kanker hebben. Aanvullende testen zijn nodig om na te gaan of kanker aanwezig is. Daarom kunnen screeningstesten 'onterecht positief'('vals-positief') zijn. Onterecht positieve testuitslagen suggereren dat u een hoog risico heeft op kanker, terwijl u in werkelijkheid geen kanker hebt. In dit geval kunnen u en uw familieleden zich onterecht zorgen gaan maken. Daarnaast kunnen sommige aanvullende testen risico's hebben. Aan de andere kant is er, ook als de testuitslag geruststellend is, altijd een kleine kans dat u toch kanker hebt en dat de testuitslag onjuist was ('onterechte geruststelling', ook wel 'vals-negatieve' uitslag genoemd).

Overbehandeling

Vaak worden er meer mensen gediagnosticeerd en behandeld voor kanker als er wordt gescreend, dan wanneer er niet gescreend zou worden. Dit is omdat sommige tumoren maar langzaam groeien en nooit klachten zouden geven, omdat de patiënt voor die tijd aan iets anders overlijdt. Het is echter moeilijk te voorspellen of een langzaam groeiende tumor klachten zal geven in de toekomst. Er is dus een kans dat u na screening onnodig behandeld wordt vanwege zogenaamde overdetectie.

Uw keuze

De afweging om u wel of niet te laten screenen kan lastig zijn. Om u hierbij te helpen vindt u onderaan deze pagina een lijst met keuzehulpen die u meer informatie geven over de voor- en nadelen van screening op de bovengenoemde soorten kanker. Het is verstandig om deze informatie en uw ideeën hier over eerst te bespreken met uw arts voordat u een definitieve keuze maakt.

Universiteit van Sydney: wel of geen borstkankerscreening: rond 50 jaar EN

Wel of niet testen op borstkanker: 40-49 jaar NL

Wel of niet testen op borstkanker: 50-59 jaar NL

Wel of niet testen op borstkanker: 60-69 jaar NL

Wel of niet testen op borstkanker: 70-79 jaar NL

Borstkanker: wel of geen screening / bevolkingsonderzoek I DU

Borstkanker: wel of geen screening/ bevolkingsonderzoek II DU

Borstkankerscreening: 50 jaar DU

Borstkanker: bevolkingsonderzoek NL, EN, TU, AR

Screening op het borstkankergen (OHRI): wel of niet doen EN

Prostaatkanker screening (ASCO): wel of niet screenen EN

Testen op prostaatkanker (Thuisarts): wel of niet doen NL